Հատված
Պատմական մեծ անցյալ ունեցող ժողովուրդներից շատերին է բաժին ընկել օտր երկրներում գաղութներ ունենալ: Տնտեսական, ռազմաքաղաքական և բազում այլ պատճառներով շատ ժողովուրդների առանձին հատվածներ հարկադրված են թողել հայրենիքը, արտագաղթել և հանգրվան գտնել այլ երկրներում: Արտագաղթերն ու օտար ափերում գաղթավայրերի առաջացումը, սակայն, անցողիկ երևույթ է եղել ժողովուրդների համար և չի խախտել նրանց բնապատմական զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունը: Հայ ժողովուրդը հարուստ պատմական անցյալ ունեցող այն սակավաթիվ ժողովուրդներից է, որին բախտ էր վիճակվել դեռ վաղ ժամանակներից դարեր շարունակ կրել արտագաղթի ծանրությունը և աշխարհի տարբեր մասերում ստեղծել իր գաղթօջախները: Հայկական գաղթավայրերի առաջացումը տարաբախտ պատահականության հետևանք չի եղել, պարբերական բնույթ է կրել՝ դառնալով նրա պատմության անբաժանելի հատկությունը: Հարկ է նկատել, որ այլ երկրներում ապաստան գտած այս կամ այն ժողովրդի ամեն խումբ կամ զանգված չէ, որ կարող է պահպանել ազգային հատկանիշները և գաղութ ստեղծել: Օտար երկրներում ապաստան գտած հայկական զանգվածները միանգամայն առանձնահատուկ ուղի են անցել: Տարբեր երկրներում հաստատվելու և տարբեր ժողովուրդների այլազան պայաններում գտնվելու հանգամանքն ինքնին պայմանավորում էին առանձին գաղթավայրերի շեշտված առանձնահատկությունները:
Գրականության ցանկ
1. Ալպօյաճեան Ա., Պատմութիւն հայ գաղթականութեան, հ. 2, Գահիրէ, 1955:
2. Էջեր հայ գաղթավայրերի պատմութեան, Երևան, 1996:
3. Խառատյան Ա., Կոստանդնուպոլսի հայ գաղթօջախը, Երևան, 2007:
4. Հայ գաղթաշխարհի պատմություն, հ. 2, Երևան, 2003:
5. «Հայ սփյուռք» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2003:
6. Պողոսյան Ե., Պատմութիւն հայ մշակութային րնկերություններու, հատ. 1, Վիեննա, 1957:
7. Սիմոնյան Պ., Հուշամատյան. Հայկական Զմյուռնիա, Փարիզ, 1936: