Հատված
Ադապտացիայի կամ հարմարման գործընթացը ներառում է մարդկային գործունեության տարբեր ոլորտներ: Տարբեր ծայրահեղ իրավիճակներ տնտեսական, քաղաքական, սոցիալական և կրոնական հարաբերությունները հասարակության կամ անհատի կյանքում, պահանջում է նրանից հոգեկան և ֆիզիկական առողջություն հաջողակ գործունեության համար: Այսպիսով, առկա են գիտելիքներ և հմտություններ՝ արդյունավետ հարմարման մեխանիզմի համար: Հարմարման բազմաթիվ խնդիրներից հոգեբանական հարմարումը ադապտացիայի հայեցակարգերից միակն է, որը կարելի է դիտարկել և՛ որպես գործընթաց, և՛ որպես վերջնական արդյունք: Տարբերում են ադապտացիայի չորս ձև՝ կենսաբանական, ֆիզիոլոգիական, հոգեբանական և սոցիալական: Այս տեսակներն միմյանց հետ փոխկապված են, սակայն հարմարման գործընթացում ունեն հարաբերական անկախություն կամ ձեռք են բերում ժամանակավոր առաջնահերթություն: Կենսաբանական և սոցիալական գործոնների հարաբերակցության ներկայացման առաջին հաջողված փորձը արվել է Վ. Շտերնի կողմից: Նա իր Կոնվերգենցիոն տեսության մեջ պնդում էր՝ «ներքին ժառանգական տվյալները հարմարեցվում են արտաքին միջավայրի պայմաններին»: Հետագայում կենսաբան Է. Կոնկլին, զարգացնելով կենսաբանական կոնվերգենցիոն տեսությունը, փաստում է, որ կենսաբանական և սոցիալական գործոնները, միջավայրը հավասարարժեք են: Ըստ Ա. Բանդուրայի՝ հարմարվողականությունը իրականանում է վարքագծի փոփոխման ընթացքում ուսուցման միջոցով, այսինքն ուսուցումը հանդիսանում է հարմարման ձև: Հարմարման գաղափարն առաջին անգամ ներկայացվել է 20-րդ դարի 20-ական թվականներին: Համաձայն Տ. Պարսոնսի կառուցվածքային ֆունկցիոնալիզմի տեսության վերլուծության՝ ոչ մի սոցիալական համակարգ կամ անհատ չի կարող գոյատևել, եթե լուծված չեն նրա շրջակա միջավայրին հարմարման խնդիրները:
Գրականության ցանկ
1. Մարդու իրավունքներ: Դասագիրք 8-րդ դաս. համար/Ստեփանյան Հ.Մ., Հարու¬թյունյան Ն.Կ., Եր.: Տիգրան Մեծ, 2001.
2. Багичева Ж. Б. Гендерный подход как условие адаптации студента к образовательной среде педагогического вуза. Дис.канд. пед. наук, Махачкала, 2009.
3. Березин Ф.Б., Психическая и психофизиологическая адаптация человека. Л., 1988.
4. Кудашкин А.В. Военная служба в Российской Федерации: теория и практика правового регулирования. — СПб.: Издательство “Юридический центр Пресс”, 2003.
5. Кузнецов П. С. Адаптация как функция развития личности / П.С. Кузнецов, Сара-тов: СГУ, 1991.
6. Обухова Л. Ф., Детская психология: теории, факты, проблемы, Издание 3-е, стереотипное, М., 1998.
7. Парсонс Т., Понятие общества: компоненты и их взаимоотношения // Американская социологическая мысль. М., 1996.
8. Столяренко Л. Д. Педагогика и психология в вопросах и ответах. Ростов-на-Дону, 2005.
9. Bandura A., Walters R. Social Lerning and Personality Development. N. Y., 1964.