Հատված
1890 թվականին մի խումբ երիտասարդների կողմից ստեղծված «Հայ հեղափոխական դաշնակցություն» կուսակցության գլխավոր նպատակը ապստամբության և զինված պայքարի միջոցով Հայաստանի անկախության վերականգնումն էր: Որպես հիմնական սկզբունք ընտրված էր ապակենտրոնացումը: 1892 թվականի աշնանը տեղի ունեցած համագումարում կուսակցության ընդունած ծրագիրը ներառում էր երեք կետ՝ նպատակ, միջոցներ և կանոնադրություն: Նպատակ բաժնում ներառված էր Կ. Պոլսի պատրարք Ն. Վարժապետյանի՝ դաշնակցության որդեգրած ինքնավարության ծրագիրը: Որպես անկախության վերականգնման միջոցներ դիտարկվում էին քարոզչությունն ու տեռորը: Դաշնակցությանը բնորոշ էին նաև գործառական ապակենտրոնացումներն ու գաղափարական խիստ կենտրոնացումը: Դաշնակցության կողմից իրականացված և ամենամեծ արձագանք գտած իրողությունը 1896 թ. Օսմանյան բանկի գրավումն էր: Այս քայլով դաշնակցականները Թուրքիայի առաջ պահանջ էին դնում Արևմտյան Հայաստանում բարենորոգումներ կատարելու, հակառակ պարագայում հնչեցվել էր բանկը պայթեցնելու սպառնալիքը: Գործունեության ողջ ընթացքում կուսակցությունը արևմտահայերի զինված պայքարը տարել է նոր ուղով՝ ձեռնամուխ լինելով զինված պայքարի կազմակերպման աշխատանքներին:
Գրականության ցանկ
1. Առաջին աշխարհամարտը և հայ ժողովուրդը, գիտաժողովի նյութեր, Երևան, 2015 //Գ. Հովհաննիսյան, Հայ ազգային կուսակցությունների գործունեությունը Փոքր Կովկասում Առաջին համաշխարհային , պատերազմի նախօրյակին:
2. Համբարյան Ա., Հայ հասարակական-քաղաքական միտքն արևմտահայության ազատագրության ուղիների մասին, 19-րդ դարի վերջ-20-րդ դարի սկիզբ, Երևան, 1990:
3. Հայկական հարց հանրագիտարան, Երևան, 1996:
4. Հովհաննիսյան Գ., Սոցիալ-դեմոկրատական հնչակյան կուսակցություն, Հայ ազգային և Հայաստանի ու Անդրկովկասի սոցիալիստական կուսակցությունների պատմության ակնարկներ (1885-1914 թթ.), Երևան, 2003:
5. Ներսիսյան Ա., Արևմտյան Հայաստանի ազատագրության Արմենական կուսակցության որդեգրած ռազմավարության և մարտավարության արդյունավետության խնդրի շուրջ, Արմենական կուսակցություն, գիտաժողովի նյութեր, Երևան, 2017:
6. Ստեփանյան Մ., Հնչակյան կուսակցությունը Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրյակին, «Ցեղասպանության պատմագրություն», էջ 46, genhist.asj-oa.am, դիտումը՝ 08.05.19: