Ֆինանսավորումը և վարկավորումը որպես գործարարական գործունեությանն աջակցող ինստիտուցիոնալ մեխանիզմներ

Հատված

Գործարարական գործունեության ֆինանսավորման բնագավառում կարևոր նշանակություն ունի դրամական պահանջի զիցման դիմաց ֆինանսավորման (ֆակտորինգի) պայմանագիրը: Ֆակտորինգը ֆինանսավարկային հարաբերությունների համալիր է, երբ տնտեսվարող սուբյեկտները ֆինանսավարկային կազմակերպությունից (ֆակտորից, ֆինանսական գործակալից) ստանում է դրամական միջոցներ՝ գույքի փոխանցման, աշխատանքների կատարման կամ ծառայությունների մատուցման պայմանագրից բխող դրամական պահանջը վերջինիս զիջելու դիմաց: Այլ կերպ ասած, ֆակտորիգը մեկ անձի կողմից մեկ այլ անձի վարկավորման եղանակ է: Ընդ որում, նման ծառայության դիմաց վճարումն իրականացվում է իրավահաջորդության (երրորդ անձի հանդեպ պահանջի իրավունքը զիջելու կամ «գնելու») ձևով: Իրավաբանական առումով ֆակտորինգը համանուն պայմանագրի հիման վրա ծագած իրավահարաբերությունների ամբողջությունն է: Չնայած ֆակտորինգը լայնորեն կիրառվում է զարգացած երկրների գույքային շրջանառության մեջ, ֆակտորինգի հարաբերությունները կարգավորող հատուկ իրավական նորմեր այդ երկրների մեծամասնության օրենսդրության մեջ չկան, ֆակտորինգի հարաբերությունները կարգավորվում են ցեսիայի (պահանջի զիջման) մասին պարտավորական իրավունքի ընդհանուր նորմերով: Այդ առումով կարելի է ասել, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսդրությունը արտացոլում է ժամանակակից առաջավոր փորձը: Դրամական պահանջի զիջման դիմաց ֆինանսավորման պայմանագրով մի կողմը (ֆինանսական գործակալը` ֆակտորը) մյուս կողմին (հաճախորդին) հանձնում կամ պարտավորվում է հանձնել դրամական միջոցներ` ի հաշիվ հաճախորդի (վարկատուի)` երրորդ անձից (պարտապանից) ունեցած դրամական պահանջի, որը բխում է հաճախորդի կողմից` երրորդ անձին ապրանքներ տրամադրելուց, նրա համար աշխատանքներ կատարելուց կամ ծառայություններ մատուցելուց, իսկ հաճախորդը ֆինանսական գործակալին զիջում է կամ պարտավորվում է զիջել այդ դրամական պահանջը: