Հատված
20-րդ դ. սկզբին եվրոպական տերությունների պայքարը Մերձավոր Արևելքում մտավ նոր փուլ: Նրանց միջև աշխարհի բաժանման գործընթացի ավարտի և վերաբաժանման պայքարի սրման պայմաններում Օսմանյան կայսրությունը շարունակում էր մնալ վաճառահանման շուկաների, հումքի աղբյուրների և ներդրումային ոլորտների համար մրցակցության խոշորագույն առարկա: Երկիրը փաստորեն վերածվել էր եվրոպական տերությունների կիսագաղութի, տնտեսության կարևորագույն ոլորտները գրավված էին օտարերկրյա կապիտալի կողմից: Կայսրության տարածքների հետզհետե կրճատումն էլ ավելի էր սրում տերությունների հակասությունները թուրքական տիրույթների համար մղվող պայքարում: Միաժամանակ թափ էր առնում մրցակցությունը նորանկախ բալկանյան պետությունների միջև, որը միահյուսված էր Թուրքիայի և Ավստրո-Հունգարիայի ճնշված ժողովուրդների ազգային ազատագրական շարժումների հետ: Օսմանյան կայսրության տարբեր հատվածներում բռնկվող ապստամբությունները թուլացնում էին կենտրոնական իշխանությունը, հող նախապատրաստելով երիտթուրքական շարժման ակտիվացման և եվրոպական տերությունների հետագա միջամտության համար: Այս ընթացքում պետությունները, զբաղված իրենց սեփական խնդիրներով, հայկական հարցը կամ Բեռլինի դաշնագրի 61-րդ հոդվածի իրականացումը, ինչին որ այդ պահին հանգել էր հարցը, շարունակ ձգձգում էին՝ ելնելով իրենց շահերից։
Գրականության ցանկ
1. Գալոյան Գ., Հայաստանը մեծ տերությունների աշխարհակալական առճակատումներում, Եր.,2004,
2. Լազյան Գ.,Հայաստանը և Հայ Դատը,Եր.,1991,
3. Լեո, Անցյալից, Թիֆլիս, 1924
4. Լեո, Հայկական հարցի վավերագրերը (վերահրատարակություն), Երևան, 2014
5. Խուրշուդյան Լ., Հայկական հարցը, Եր., 1995,
6. Կիրակոսյան Ա., Բրիտանական դիվանագիտությունը եվ արևմտահայության խնդիրը, Երևան, 1999
7. Կիրակոսյան Ջ., Բուրժուական դիվանագիտությունը և Հայաստանը,Եր., 1978,
8. Կոստանդյան է., Մկրտիչ Խրիմյան. Հասարակական-քաղաքական գործունեությունը, Եր., 2000,
9. Հայաստանը միջազգային դիվանագիտության և սովետական արտաքին քաղաքականության փաստաթղթերում.,Եր.,1972,
10. Հայկական հարց հանրագիտարան, Երևան, 1996, էջ 460։
11. Հայկական հարցը: Հայկական հարցի միջազգայնացման 120-ամյակին նվիրված գիտաժողով, Եր.,2000,
12. Հայոց պատմություն, խմբ.` Հր. Սիմոնյան, Եր., 2012