Երվանդ Քոչարի Սասունցի Դավթի ձիարձանը

Հատված

Քոչարը գործ ունի լայնարձակ ծավալների ու հարթությունների հետ և միայն անհրաժեշտ դեպքում է քանդակն աշխուժացնում գրաֆիկորեն եզրագծված, դրվագծված քանդակերով: Կոկ ու կորնթարդ ձևերի ներհակ համադրությունը տպավորիչ է հատկապես ձիու կերպարում, որի ուրվապատկերը հաստատում է վֆիզիկական ուժի զորության գաղափարը՝ արտահայտելով շարժման և ազատության գաղափարը: Դավթի արձանը ընդհանրություններ ունի Միքելանջելոյի Դավթի արձանի հետ: Այդ քանդակում, ինչպես Սասունցի Դավիթը, Միքելսանջելոյի Դավիթը պատրաստվում է ճակատամարտի: Ավելին, թշնամին ուժի մեջ գերազանցում է: Սակայն երիտասարդը հանգիստ է. ոչինչ կարծես չի դավաճանում նրա անհանգստությանը: Միայն նկատելի է, թե ինչպես են լարվում նրա մկանները, ինչպես են շարժվում հոնքերը: Այս հայացքում սարսափելի բան կա: Տեսնում է, թե ինչպես է ուսի վերևից նա շպրտել ճարմանդ: Այս դիրքը վճռական հարված է պատրաստում ահռելի թշնամուն: Երկու Դավիթներն էլ բնութագրում են ազատ մարդու ուժն ու ամենակարողությունը: Դավիթը խորհրդանշում է մարդու վստահությունը, որ կարող է հաղթել ցանկացած թշնամու: Քանդակի հերոսը առավել բուռն ուշադրություն է դարձնում: Միևնույն ժամանակ Դավիթի քանդակը պարզ է, պարզ և արտահայտիչ: Դրանում ոչ մի հակասական բան չկա: Յուրաքանչյուր մանրուք ծառայում է արտահայտելու տղամարդկություն, ազատություն և առավելագույն կենտրոնացում ՝ նախքան մարտը: Արձանը դրված է բազալտե անկոփ խոշոր քարերից կառուցված ցածր պատվանդանի վրա, որի մոխրագույն երանգները ներդաշնակում են մետաղի թաղանթապատ մակերեսին: Դավիթը ներկայացված է ցատկելու պատրաստ ձիու վրա: Նա ախոյանին նայում է ցասկոտ հայացքով: Անտիկ աստվածներին ու հերոսներին նման Քոչարի Դավիթը միևնույն ժամանակ պահպանում է ազգային դիմագծերը: Դավթի մամինին կիպ նստած զգեստը ոչ միայն չի խաթարում կերպարի բնութագիրը, այլև շեղտում է նրա հաղթանդամ կառուցվածքը: Բոբիկ ոտքերի սանդալները, քաթանե շապիկը, կարճ պատմուճանը, տիրոջ վայել ծանրակուռ թուրը Դավթին մի կողմից օժտում են խաշնարածի կամ ռանչպարի տեսքով, մյուս կողմից հատկանշում որպես ժողովրդի պաշտպան ու մարտիկ: Հերոսը շրջվել է և քաշել իր թուրը: Ոչ այնքան զորականին, որքան հնձվորին հարիր այդ շարժումը ցույց է տալիս փորձության ժամին զենք վերցնող հայի բնավորությունը: Դավիթը կիսականգնել է՝ ոտքը հենելով ասպանդակին: Եթե քանդակի դիմային կետը շեշտում է Դվթի ուժը, ապա կողային ձախ տեսանկյունը ցուցադրում է հեծյալի թեթև խոյացման պահը: Հերոսի ծալված ու ձիու թարքին հպված ոտքը, թեքված գլուխը, խռիվ մազերը, քամուց ծածանվող բարակ թիկնոցը պարզ դիմաստվերով ուրվագծվում են երկնքի ֆոնին՝ ստեղծելով շղթայազերծ ազատ ոստյունի պատրանք: Այսպիսով՝ կոթողի խնամքով մտածված, իրար սերտորեն փոխկապված բոլոր մանրամասները գեղարվեստական բարեձև ու պատկերալի միասնություն են կազմում, ինչն էլ կանխորոշեց «Սասունցի Դավթի» աննախադեպ հաջողությունը: Արձանը ոչ միայն հեշտորեն ընդգրկվեց կայարանամերձ հրապարակի մինչև այդ արդեն ձևավորված ճարտարապետական ու տարածական տեսարանում, այլև տեղացի բնակիչների ու Հայաստան ժամանած հյուրերի շարքում տպավորվեց որպես հայկական մայրաքաղաքի հատուկ նշան: