Հատված
Ազգային հաշվետարության տեսության հիմնարար, ելակետային դրույթներից մեկը նկարագրվող տնտեսության շուկայական բնութն է: Շուկայում վաճառվող ցանկացած նյութական բարիք և ծառայություն ունի արժեք: Ազգային հաշիվների համակարգի կառուցումը հենվում է տնտեսության բնութագրման վրա՝ հաշվապահական հաշվառման կրկնակի գրանցման սկզբունքով: Յուրաքանչյուր տնտեսական իրադարձություն արտացոլվում է երկու անգամ՝ որպես մեկ տնտեսական գործակալի եկամուտ և մյուսի ծախս:
Դրա հետ մեկտեղ, ազգային տնտեսության գործակալների ամբողջությունը բաժանված է հինգ խոշոր խմբերի՝ կառուցվածքային հատվածների, որոնց որոշման չափանիշը հանդիսանում է ապրանքների և ծառայությունների արտադրության և սպառման գործընթացին դրանց մասնակցության եղանակը.
1. ոչ ֆինանսական կազմակերպություններ,
2. ֆինանսական կազմակերպություններ,
3. պետական հաստատություններ,
4. տնային տնտեսությունները սպասարկող ոչ առևտրային կազմակերպություններ,
5. տնային տնտեսություններ:
Վեցերորդ կառուցվածքային հատվածը երկրի սահմաններից դուրս տնտեսությունն է, այսպես կոչված՝ «արտերկիր» հատվածը: Յուրաքանչյուր հատված կառուցվածքային միավորների համակցություն է, որոնք կարող են իրենց անունից տնօրինել ակտիվներ, կրել պարտավորություններ, այլ միավորների հետ իրականացնել տնտեսական գործունեություն և գործարքներ:
Առաջին անգամ ազգային հաշիվները կառուցվել են Պաղեստինի համար՝ մինչ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, այնուհետև այդ աշխատանքներն ընդհատվել են և վերսկսվել արդեն զարգացած երկրներում 1950-ական թվականների վերջերին: Ազգային հաշիվների ցուցանիշների մշակման սկզբում առանձին երկրներում ծագեց ԱՀՀ-ի մեթոդաբանության միջազգային ստանդարտների ստեղծման անհրաժեշտությունը: Այդ ստանդարտների ձևավորման աշխատանքները մեկնարկեցին ՄԱԿ-ի հովանու ներքո և ավարտվեցին 1968թ-ին՝ ազգային հաշիվների մեթոդաբանության պաշտոնական ընդունմամբ, որը ստացավ ԱՀՀ-68 անվանումը: Դրանում մանրամասն նկարագրված էին հաշիվների կառուցման մեթոդաբանությունը և ԱՀՀ-ի ցուցանիշների մշակման կանոնները: ԱՀՀ-68-ի ներդրումը կարևոր փուլ հանդիսացավ ազգային հաշվետարության զարգացման համար:
Գրականության ցանկ
1. Կիրակոսյան Գ. Անցումային տնտեսության վերափոխումները: Տեսության հարցեր, Եր., Տնտեսագետ, 2002. — 128 էջ:
2. Ենգիբարյան Ե. Համախառն ներքին արդյունքի հաստատուն գներով հաշվարկ¬ման մեթոդները, Հայաստանը միջազգային տնտեսական զարգացման համակարգում, Երևանի պետական տնտեսագիտական ինս¬տի¬¬տուտի միջազգային գիտական նստա¬շրջան (TASIS – ծրագրի շրջանակ¬ներում), Թեզիսներ, Գիրք 2, Երևան, 2000թ., էջ 379-384:
3. Մովսիսյան Մ.Է. Ֆինանսների վիճակագրություն, Ուս. ձեռնարկ. — Եր.: Հեղինակային հրատարակություն, 2008. – 300 էջ
4. Հակոբյան Կ. Սոցիալ-տնտեսական վիճակագրություն: Յունիթ 2, Եր. «ԵՄԳՄՀ», 2004թ. – 104 էջ:
5. Հովհաննիսյան Հ.Կ., Ֆահրադյան Մ.Վ. Սոցիալ-տնտեսական վիճակա¬գրու¬թյուն (ուսումնական ձեռնարկ): — Եր., Տնտեսագետ, 2000. – 456 էջ:
6. Տնտեսագիտության տեսություն (ուսումնական ձեռնարկ), խմբ.` տ.գ.դ., պրոֆ. Գ.Ե. Կիրակոսյանի և տ.գ.թ., պրոֆ. Ի.Ե. Խլղաթյանի. — Եր., Տնտեսագետ, 2009. – 752 էջ:
7. Адамов В.Е. Факторный индексный анализ (Методология и проблемы). М., «Статистика», 1977. — 200 с.
8. Белоусов А.Р. Развитие российской экономики в посткризисный период (макроэкономический аспект), Проблемы прогнозирования, № 6, 2003, с. 3-25.
9. Блохин А.А. Институциональные рамки и факторы экономического роста в России в перспективе, Проблемы прогнозирования, № 6, 2012, с. 52-58.
10. Богомолов О.Т. Экономическая глобализация: критический анализ (к выходу книги лауреата Нобелевской премии, профессора Джозефа Стиглица — Joseph E.Stiglitz, Globalization and its Discontents, 2002), Проблемы прогнозирования, №4, 2003, с. 22-33.